ต้นแคนาปลูกในบ้าน สำหรับการปลูกต้นไม้ใหญ่หน้าบ้าน ต้นแคนาถือเป็นต้นไม้ที่ตอบโจทย์ เพราะเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางที่ชอบแดดเป็นอย่างมาก ลำต้นตั้งตรงสูงได้ถึง 10-20 เมตร ช่วยให้ร่มเงากับบริเวณบ้าน เช่น ที่จอดรถ สนามหญ้า โดยดอกสีขาว และ ใบช่วยสร้างความร่มรื่นได้เป็นอย่างดี ทั้งนี้ดอกจะออกในช่วงเดือนมีนาคมถึงมิถุนายน อีกทั้งยังเป็นต้นไม้ที่แตกกิ่งได้ง่ายจึงควรปลูกห่างจากรั้วบ้านประมาณ 1-1.5 เมตร
ความเชื่อ ต้นแคนาปลูกในบ้าน
ความเชื่อ กล่าวว่า การปลูกต้นแคนาไว้หน้าบ้าน จะเป็นมงคล เพราะจะทำให้คนอื่นแคเรา ถ้าค้าขายก็จะดลใจให้คนมาซื้อสินค้า จะแคเจ้าของบ้าน เช่น ปั้มน้ำมัน จะเห็นต้นแคเกือบจะทุกปั้ม และ ที่หน้าโรงแรม รีสอร์ท เจ้าของจะนิยมซื้อต้นใหญ่มาปลูก จะสวยงาม ใบก็ร่มรื่น ไม่ร่วง เป็นร่มเงาได้ดี ดอกยังรับประทานได้
- ชื่ออื่น : แตเก็ดถวา แคขาว (เชียงใหม่) แคทราย (นครราชสีมา) แคแน แคฝอย (ภาคเหนือ) แคป่า (ร้อยเอ็ด ลำปาง) แคพูฮ่อ (ลำปาง) แคยอดดำ (สุราษฎร์ธานี) แคยาว แคอาว (ปราจีนบุรี)
- ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dolichandrone serrulata (DC.) Seem.
- วงศ์ BIGNONIACEAE
- แหล่งที่พบ : ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก
- ประเภทไม้ : ไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลางผลัดใบ สูง 10-20 เมตร ลำต้นตรงมักแตกกิ่งต่ำ
- เปลือก : สีน้ำตาล อมเทา และ มีประสีดำขาว เปลือกเรียบ หรือ แตกเป็นสะเก็ดเล็กๆ ทั่วไป เปลือกในสีนวล หรือ สีน้ำตาลปนเหลืองอ่อน เรือนยอดเป็นพุ่มรูปไข่ค่อนข้างทึบ
- กิ่งอ่อน : เกลี้ยง มีช่องระบายอากาศทั่วไปกิ่งแห้งออกสีดำ
- ใบ : เป็นช่อ ช่อใบติดตรงข้ามกันเป็นคู่ๆ ช่อใบรูปขนนก ยาว 12-35 ซม. ใบ ช่อหนึ่งๆ มีใบย่อยรูปรีหรือ รูปรีแกมรูปไข่กลับ 3-7 ใบ ใบย่อยจะติดตรงข้ามกันเป็นคู่ๆ ส่วนปลายสุดของช่อใบจะเป็นใบเดี่ยวๆ ยาว 5-10 ซม. กว้าง 3-5 ซม. โคนใบสอบ และ เบี้ยว ปลายใบสอบเรียวแหลม เนื้อใบบางเกลี้ยง เส้นแขนงใบมี 5-7 คู่ มีตุ่มหูดรูปรีๆ ตามยาว เส้นกลางใบ และ เส้นแขนงใบทางด้านท้องใบ ขอบใบหยักตื้นๆ หรือ เรียบ ก้านใบย่อยยาว 1-3 ซม.
- ดอก : ดอกโตสีขาว รูปแจกันทรงสูง หรือ รูปแตร ออกรวมกันเป็นช่อสั้นๆ ตามปลาย
- กิ่ง ช่อดอกแบบติด ดอกสลับ ยาว 2-3 ซม. แต่ละช่อมีดอกอยู่รวมกัน 3-7 ดอก
- กลีบฐานดอกทรงรูปกรวย ยาว 3-5 ซม. ปลายด้านหนึ่งจะเป็นจงอยผิวคล้ำ
สรรพคุณ ต้นแคนาปลูกในบ้าน
ตำรายาไทย ใช้ ราก มีรสหวานเย็น แก้เสมหะและลม บำรุงโลหิต เปลือกต้น มีรสหวานเย็น แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ใช้กับสตรีหลังคลอด ใบ มีรสเย็น ใช้ตำพอกแผล หรือ ต้มน้ำบ้วนปาก ดอก มีรสหวานเย็น ใช้ขับเสมหะ โลหิต และ ลม ขับผายลม เมล็ด รสหวานเย็น แก้อาการปวดประสาท แก้โรคชัก
- รากใช้เป็นยาช่วยบำรุงโลหิต
- ดอก ช่วยอาการนอนไม่หลับ
- เมล็ด แก้โรคลมชัก
- ดอก สามารถใช้เป็นยาแก้ไข้
- ดอก เป็นยาช่วยขับถ่าย
- ใบ ใช้ตำพอกรักษาแผล
- เปลือกลำต้น ใช้เป็นยาแก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ
ประโยชน์ของต้นแคนา
- ต้นแคนา จัดเป็นต้นไม้ทรงพุ่ม เหมาะสำหรับการปลูกเพื่อสร้างร่มเงา หรือ ปลูกเพื่อประดับตกแต่งสวน เนื่องจากมีดอกที่สวยงาม
- ดอกแคนา สามารถนำไปประกอบอาหารได้ นิยมนำมาแกงส้ม ต้มจิ้มน้ำพริก หรือ นำมาชุบแป้งทอด
- ดอก และ ใบแคนาสามารถนำมาเป็นอาหารสัตว์ เช่น วัว ควาย เป็นต้น
- ไม้แคนา สามารถน้ำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงก่อไฟ ให้ความอบอุ่น หรือ ใช้เพื่อหุงหาอาหาร
- เนื้อไม้แคนา สามารถนำมาแปรรูปใช้เป็นไม้เพื่อตกแต่ง เช่น ไม้ฝ้า ไม้ปิดขอบ เป็นต้น แต่ไม่นิยมนำไม้แคนามาใช้ในการก่อสร้าง เช่น ทำเสา ทำคาน เพราะไม้แคนาไม่ได้แข็งแรงมากพอ อาจทำให้เกิดการแตกหัก หรือ เปราะได้ง่าย
ความเชื่อของคนไทย
ตามตำนานมีการเล่าขานกันมาว่า หากปลูกต้นแคนาไว้หน้าบ้าน จะช่วยเสริมสร้างความเป็นสิริมงคลใช้แก่ชีวิต จะมีผู้คอยอุปถัมภ์ค้ำชูเพราะคำว่า แค หมายถึง การดูแลเอาใจใส่ หากทำมาค้าขายก็จะเจริญรุ่งเรือง รู้หรือไม่ว่า แคนา มีเชื่อเรียกที่ไม่เหมือนกัน ซึ่งแตกต่างกันออกไปตามภาษาท้องถิ่น อย่างเช่น จังหวัดนครราชสีมา เรียกว่า “แคทราย” จังหวัดปราจีนบุรี เรียกว่า “แคยาว” หรือ “แคอาว” จังหวัดเชียงใหม่ เรียกว่า “แคขาว” และ จังหวัดร้อยเอ็ด เรียกว่า “แคป่า” เป็นต้น
การปลูกและการขยายพันธุ์
สำหรับการปลูก และ การขยายพันธุ์ต้นแคนา นิยมการเพาะเมล็ด เนื่องจากเป็นวิธีที่ง่าย สามารถทำได้สะดวก นอกจากการปลูก หรือ การขยายพันธุ์ด้วยวิธีเพาะเมล็ดแล้ว อาจใช้วิธีการตอนกิ่ง และ การปักชำ แต่อาจไม่เป็นที่นิยมมากนัก ซึ่งดินที่ใช้ในการปลูก แนะนำควรเป็นดินร่วน ปนดินทราย หากใช้ดินเหนียวแน่นมากเกกินไปอาจทำให้รากไม่งอกได้ เมื่อเมล็กมีรากงอก และ โตพอสมควร สามารถย้ายลงหลุมปลูกได้ แต่การเคลื่อนย้ายจะต้อมระมัดระวังอย่างให้รากได้รับการกระทบกระเทือนมากนัก หลังจากนำกล้าต้นแคนาลงหลุมปลูกเรียบร้อยแล้วให้กลบดินแน่นพอสมควร แต่ไม่ต้องแน่นมาก จากนั้นให้ใช้ใบไม้ หรือ เศษหญ้าปกคลุมบริเวณโคนต้น เพื่อรักษาความชุ่มชื้น และ ป้องกันการกัดเซาะของน้ำ และ เพื่อป้องกันลำต้นเอียงหรือล้ม ควรหาเสาหลักมาค้ำ จากนั้นผูกเชือกกับต้นไม้อย่างหลวมๆ เพื่อช่วยในการพยุงตัว การปลูกต้นแคนา สิ่งสำคัญควรปลูกในช่วงฤดูฝนเพราะจะช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการรดน้ำ หลังจากปลูกเสร็จแล้วในระยะแรกควรรดน้ำอย่างน้อย 1 ครั้ง ต่อ 1 สัปดาห์
การดูแลรักษา
ในส่วนของการดูแลรักษาต้นแคนา เป็นต้นไม้ที่สามารถทนทานต่อสภาพอากาศได้ดี ดูแลง่าย แนะนำให้พรวนดิน ใส่ปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอก การใส่ปุ๋ยควรโรยใส่ที่บริเวณโคนต้นปริมาณ 1-2 ช้อนโต๊ะ และกำจัดวัชพืชบริเวณรอบๆ เพราะวัชพืชอาจส่งผลทำให้ต้นแคนาเจริญเติบโตได้ช้า และพรวนดินรอบกระถางหรือแปลงปลูก ในรัศมีประมาณ 1 เมตร ควรพรวนดินปีละ 2 ครั้ง หลังจากปลูกต้นแคนาเสร็จแล้ว ข้อควรระวังอีกอย่างหนึ่งก็คือ อันตรายจากสัตว์เลี้ยงหรือยางพาราต่างๆ วิธีการป้องกันอาจสร้างแนวรั้วหรือแนวกั้น อย่างไรก็ตาม การปลูกต้นไม้ให้สามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็วนั้น ไม่ว่าจะเป็นตนไม้ชนิดใดตาม จะต้องมีการเอาใจใส่ดูแลหรือบำรุงรักษาจากผู้ที่ถูกมากพอสมควร
ต้นแคนา สามารถหาซื้อได้จากร้านขายพันธุ์ไม้ทั่วไป อีกทั้งยังมีราคาที่ถูก สำหรับราคาจำหน่ายกล้าพันธุ์ต้นเล็กนั้น จะอยู่ที่ราคาประมาณ 20-50 บาทต่อต้นเท่านั้น แต่หากเป็นต้นแคนาที่มีความสูงประมาณ 4-5 เมตร จะมีราคาจำหน่ายหลักพันขึ้นไปต่อต้น
แคนาหรือแคป่า ยังขึ้นชื่อว่าเป็นผักป่า สามารถนำมารับประทานเป็นอาหาร หรือต้มจิ้มน้ำพริกได้ อีกทั้งยังเป็นไม้สมุนไพรที่สามารถรักษาโรคได้หลากหลายอาการ นอกจากนั้นยังนิยมนำมาปลูกเป็นไม้ประดับ สร้างความสวยงาม ความร่มรื่น ที่สำคัญยังเป็นไม้มงคล ที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อของคนไทย ปัจจุบันแคนา นิยมปลูกตามสถานที่ต่างๆ นอกจากบริเวณบ้านเรือน หรือตามท้องไร่ทุ่งนาแล้ว ยังนิยมปลูกในสถานที่ราชการหรือปั๊มน้ำมันต่างๆ อีกด้วย ดอกแคนาในบางพื้นที่ นิยมปลูกไว้ เพื่อรับประทานคู่กับอาหารชนิดอื่นๆ เช่น ซุปหน่อไม้ ลาบ ก้อย เป็นต้น ไม่ว่าจะนำมาลวกจิ้มน้ำพริกหรือรับประทานแบบสดๆ ก็อร่อยไม่แพ้กัน รสชาติของดอกแคนาจะมีความขมเล็กน้อย เมื่อนำไปต้มจิ้มน้ำพริกแนะนำว่าไม่ควรต้มนานเกินไปเพราะอาจทำให้ดอกยุ้ยเปื่อยและทานไม่อร่อยได้
ทั้งหมดนี้ ก็คือ เรื่องราวที่น่าสนใจเกี่ยวกับต้นแคนาหรือป่า พร้อมทั้งข้อมูลที่สำคัญต่างๆ แคนาเป็นต้นไม้ ที่สร้างประโยชน์ได้อย่างหลากหลายอีกทั้งยังสามารถนำมารับประทานเป็นอาหารและมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรช่วยรักษาโรคได้หลากหลายอาการ เท่านั้นยังไม่พอยังขึ้นชื่อว่าเป็นต้นไม้มงคลตามความเชื่อของคนไทย หากปลูกไว้จะนำมาซึ่งความเป็นสิริมงคลในชีวิต ช่วยให้กิจการ หรือทำมาค้าขายเจริญรุ่งเรือง จึงไม่แปลกใจเลยว่าทำไมในปัจจุบันต้นแคนา จึงได้รับความนิยมในการปลูก ยิ่งหากมีการปลูกและการดูแลรักษาอย่างถูกต้อง ถูกวิธี ยิ่งทำให้ต้นแคนา หรือแคป่า สามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว สร้างร่มเงา ให้ความร่มรื่น มองดูแล้วเกิดความสบายตา