ทำบุญขึ้นบ้านใหม่ หนึ่งสิ่งสำคัญที่คนกำลังจะซื้อ หรือ ย้ายบ้านใหม่ควรต้องศึกษาข้อมูลเอาไว้ก็ คือ “พิธีขึ้นบ้านใหม่” เพราะเป็นความเชื่อ ความศรัทธา ที่มีมาตั้งแต่โบราณว่า จะช่วยเสริมให้ผู้อยู่อาศัยในบ้านร่มเย็น เป็นสุข มีแต่ความเจริญรุ่งเรือง นำขั้นตอนขึ้นบ้านใหม่ง่าย ๆ แบบละเอียด ๆ มาฝาก เริ่มตั้งแต่การเตรียมตัวก่อนถึงวันงาน ไปจนถึงการปฏิบัติตัวในพิธีเลย
ทำบุญขึ้นบ้านใหม่
พิธีขึ้นบ้านใหม่เป็นเหมือนการจัดงานบุญเพื่อเอาฤกษ์เอาชัยในการย้ายเข้าไปอยู่บ้านหลังใหม่ เหมือนว่าสร้างบ้านใหม่ทั้งที ย้ายที่อยู่ใหม่ทั้งที ก็อยากให้บ้านมีแต่เรื่องดี ๆ และ เสริมสิริมงคลให้ผู้อยู่อาศัย จึงมีการทำบุญทำกุศลครั้งใหญ่ เชิญพระเชิญเจ้ามาให้พรถึงบ้าน บางคนอาจให้พระท่านเจิมบ้านเลขที่ให้ด้วยเลย ก็แล้วแต่สะดวกกันไป
สำหรับขั้นตอนการทำพิธีขึ้นบ้านใหม่แบบไทยนั้น ทำได้ง่าย ๆ เลย ขั้นแรกเลย คือ ต้องไปวัดเพื่อนิมนต์พระสงฆ์ให้เรียบร้อยก่อน โดยงานบุญแบบนี้เค้าจะนิมนต์พระเป็นจำนวนเลขคี่ (5 รูป, 7 รูป หรือ 9 รูป) ก็ให้นัดแนะสถานที่ วัน และเวลาให้เรียบร้อย หรือ ถ้ายังไม่มีฤกษ์ดีก็ปรึกษาทางวัดเลยก็ได้ พระท่านจะได้เตรียมพระสงฆ์ และ รถรับส่งให้พร้อมในวันงาน
เมื่อถึงวันงานก็ให้เตรียมหิ้งพระพุทธ เสื่อ และ อาสนะสำหรับพระสงฆ์ และ อาหารสำหรับถวายพระ และ เลี้ยงแขกที่มาร่วมงาน โดยเมื่อพระสงฆ์เดินทางมาถึงงาน และ เจ้าภาพพร้อมแล้ว ขั้นตอนพิธีการจะเป็นดังนี้
- จุดธูป 3 ดอก เทียน 2 เล่ม หน้าพระพุทธ แล้วกราบ 3 ครั้ง จากนั้นให้หันไปกราบพระสงฆ์อีก 3 ครั้ง
- พระสงฆ์สวดมนต์ให้พร
- นำอาหารทั้งคาวหวานที่เตรียมไว้ ถวายทั้งพระพุทธ และ พระสงฆ์
- หลังจากพระฉันเสร็จแล้ว จะมีการสวดให้พรอีกครั้งหนึ่ง จากนั้นพระสงฆ์จึงจะเดินทางกลับวัด
- จากนั้นจะเป็นการเลี้ยงอาหารญาติ และ แขกที่มาร่วมงาน ก็ถือเป็นอันจบพิธีขึ้นบ้านใหม่
ขั้นตอน ทำบุญขึ้นบ้านใหม่
หาฤกษ์ดี
เริ่มต้นจากการหาฤกษ์ ตามวัน และ เวลาที่เป็นมงคล อาจจะสอบถามจากผู้รู้ หรือ ปรึกษากับพระสงฆ์ที่เราจะนิมนต์มาทำบุญก็ได้
นิมนต์พระสงฆ์
ทำเรื่องนิมนต์พระท่านล่วงหน้าประมาณ 1-2 สัปดาห์ จำนวนพระที่นิมนต์มาสวดให้พรขึ้นบ้านใหม่มักนิยมให้ตกเลขคี่ ส่วนใหญ่มักนิมนต์พระสงฆ์จำนวน 9 รูป ส่วนกำหนดการนิมนต์พระมาสวดมักจัดเป็น 2 ช่วงเวลา ได้แก่ ช่วงถวายภัตตาหารเช้า (ประมาณ 07.30 น.) และ ช่วงถวายภัตตาหารเพล (ประมาณ 10.30 น.) ทั้งนี้ กำหนดการดังกล่าวอาจกำหนดโดยพระ หรือ เจ้าบ้านตามตกลง และ ความเหมาะสม
จัดเตรียมสถานที่
เจ้าบ้าน และ ผู้อยู่อาศัยควรตระเตรียมสถานที่ให้พร้อม เริ่มตั้งแต่จัดเก็บข้าวของที่ไม่จำเป็นให้เรียบร้อย จัดบ้านให้เป็นระเบียบ ทำความสะอาดให้ดี พื้นที่ที่ทำพิธีควรจัดโต๊ะหมู่บูชา รวมทั้งเว้นระยะห่างระหว่างอาสนะของพระสงฆ์แต่ละรูปให้ห่างกันพอสมควร เพื่อเว้นพื้นที่สำหรับจัดวางเครื่องใช้อื่นๆ ที่จำเป็น เช่น น้ำดื่ม ตาลปัตร กระดาษชำระ และ กระโถน
เชิญแขกสำคัญ
เมื่อได้ฤกษ์ยาม กำหนดการวันเวลา นิมนต์พระสงฆ์เรียบร้อย รวมทั้งจัดเตรียมสถานที่แล้ว ก็ต้องเอ่ยปากชวนญาติสนิทมิตรสหายให้มาทำบุญร่วมกัน โดยอาจเชิญด้วยตัวเอง หรือ ติดต่อเชิญทางโทรศัพท์ตามความสะดวกและความเหมาะสม เมื่อรู้จำนวนแขกโดยประมาณแล้ว จะช่วยให้จัดเตรียมสถานที่รองรับ และ อาหารต่าง ๆ ได้เพียงพอตามความต้องการ
เตรียมสิ่งของต่างๆ
สิ่งของที่ต้องเตรียมสำหรับทำพิธีขึ้นบ้านใหม่นั้นควรเน้นสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับพิธีกรรมเป็นหลัก ได้แก่ พระพุทธรูป โต๊ะหมู่บูชา ดอกไม้ ธูป เทียน กระถางธูป เชิงเทียน อาสนะ ของถวายสังฆทาน สายสิญจน์ และ อุปกรณ์สำหรับเจิม และ ประพรมน้ำมนต์ สำหรับสิ่งของจำเป็นต่างๆ ทางวัดมักจะมีให้นำมาใช้ โดยเราคงต้องจ่ายเงินเป็นค่าทำบุญ จากการนำเอาของวัดมาใช้ ซึ่งสามารถสอบถามได้ในแต่ละวัดว่ามีระเบียบขั้นตอนอย่างไร
จัดเตรียมอาหาร
เครื่องคาวเครื่องหวานสำหรับทำพิธีขึ้นบ้านใหม่ที่ต้องจัดเตรียมไว้แบ่งออกเป็น 3 อย่าง ได้แก่ ชุดบูชาข้าวพระพุทธ เครื่องคาวเครื่องหวานสำหรับถวายพระสงฆ์ และ ชุดเซ่นไหว้ถวายเจ้าที่ หรือ ศาลพระภูมิ เครื่องคาวเครื่องหวานมงคลที่นิยมนำมาถวายมักเป็นขนมตระกูลทองอย่างทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง เม็ดขนุน ขนมถ้วยฟู รวมทั้งผลไม้มงคลอย่างมะพร้าว สาลี่ ทับทิม และ ส้ม นอกจากนี้ ต้องเตรียมอาหาร และ ขนมไว้รับรอง และ เลี้ยงแขกในงานด้วยต่างหาก
ข้อห้ามของพิธีขึ้นบ้านใหม่
ตามหลักโหราศาสตร์ เชื่อว่าวันเสาร์ไม่ใช่วันมงคลที่เหมาะกับการขึ้นบ้านใหม่เพื่อความร่มเย็นเป็นสุข ดังนั้นข้อห้ามในการขึ้นบ้านใหม่ จึงควรหลีกเลี่ยงการทำพิธีในวันเสาร์ ส่วนข้อห้ามอื่นๆ อาจจะมีแตกต่างกันไปตามแต่ละครอบครัว และ ความเชื่อของเจ้าของบ้านนั่นเอง
พิธีเข้าบ้านใหม่
นอกจากพิธีขึ้นบ้านใหม่ที่คนไทยนิยมทำกันแล้ว ยังมีอีกพิธีหนึ่งนั่นก็ คือ พิธีเข้าบ้านใหม่ ชื่ออาจคล้ายกันแต่ขั้นตอนจะไม่เหมือนกัน ซึ่งบางบ้านอาจทำ 2 พิธีต่อกันเลยก็ได้ ไม่ได้บังคับว่าต้องเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง โดยมีสิ่งของที่ต้องเตรียม ดังนี้
- พระพุทธรูป
- ดอกไม้ ธูป เทียน
- อาหารคาว จำนวน 2 ชุด
- ขนมไทยมงคล เช่น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง จำนวน 2 ชุด
- ผลไม้มงคล เช่น กล้วย ส้ม มะพร้าว จำนวน 2 ชุด
- ข้าวสาร อาหารแห้ง
- น้ำดื่ม
- ดอกไม้มงคล เช่น ดอกรัก ดอกกุหลาบ
- ถั่ว งา ข้าวตอก
- พานเงิน พานทอง เงินสด เครื่องประดับ
- เครื่องครัว
ส่วนขั้นตอนการทำพิธีเข้าบ้านใหม่ สามารถทำตามนี้
- ให้ผู้ชายที่มีอาวุโสสูงสุดในบ้านเป็นคนถือพระพุทธรูปเข้าไปไว้ที่หิ้งพระประจำบ้าน โดยให้คนที่เหลือเดินตามเข้าไป จากนั้นก็ถวายดอกไม้ จุดธูป เทียน และ ไหว้พระพุทธรูปเพื่อเป็นสิริมงคล
- ขั้นตอนต่อไปเป็นการนำของมงคลเข้าบ้าน โดยการนำเงินสด และ เครื่องประดับ ใส่พานเงินพานทอง และ นำผลไม้มงคล และ เครื่องครัว ขนทุกสิ่งอย่างเข้ามาในบ้าน ในระหว่างนี้ห้ามพูดคำหยาบ หรือ เรื่องไม่ดี ให้พูดแต่เรื่องดี ๆ อย่าง อยู่แล้วร่ำรวย หรือ บ้านนี้ดี อยู่แล้วมีแต่โชคดี ในระหว่างขั้นตอนนี้ อาจมีการโปรยดอกไม้มงคลไปทั่วบ้านด้วยก็ได้ เพื่อเพิ่มความเป็นสิริมงคล
ขึ้นบ้านใหม่แบบจีน
นอกเหนือจากการทำบุญเลี้ยงพระแล้วนั้น ยังมีพิธีขึ้นบ้านใหม่แบบจีนตามความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายจีนด้วย ส่วนใหญ่นิยมไหว้บอกกล่าวเจ้าที่เจ้าทาง รวมทั้งอัญเชิญพระตี่จู้ และ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อเข้ามาสถิตในบ้าน โดยของไหว้ที่นำมาถวายนั้นก็มีหลากหลาย แตกต่างกันตามความเชื่อเรื่องธาตุของชาวจีน ได้แก่ ธาตุดิน (ผักผลไม้สีส้ม) ธาตุน้ำ (ผักผลไม้สีดำ) ธาตุไฟ (ผักผลไม้สีแดง ชมพู ม่วง) ธาตุไม้ (ผักผลไม้สีเขียว) และ ธาตุทอง (ผักผลไม้สีขาวหรือทอง) นอกจากนี้ ต้องจุดเตาแก๊สเพื่อแสดงความมั่งคั่งร่ำรวย จัดที่หลับที่นอนให้ดีเพื่อให้อยู่สุขสบาย